rogalem świętomarcińskim

Przenieśmy się o 103 lata w przeszłość. Mamy 11 listopada 1918 roku. Polska po 123 latach właśnie odzyskała suwerenność. Dzień później obchodzimy uroczystość świętego Marcina, umownego patrona Wielkopolski, która jako pierwsza spośród polskich ziem wywalczyła niepodległość. Siłą rzeczy stał się on jednym z symboli odrodzonego kraju.

Sylwetka św. Marcina

Ten katolicki i prawosławny święty żył w IV wieku n.e. To patron dzieci, żołnierzy, hotelarzy, kowali oraz krawców. Prawdopodobnie pochodził z Węgier. Święty Marcin był biskupem francuskiego Tours. Najczęściej przedstawiany jest z gęsią, księgą, dzbanem, rozciętym płaszczem, na koniu, stojący przed kościołem.

Święty Marcin jest uznawany za patrona Francji, a w naszym kraju kult jego osoby ma tradycje na terenie Wielkopolski. W Poznaniu i okolicach 11 listopada to nie tylko Święto Niepodległości, ale również zwyczaj jedzenia pysznych rogali świętomarcińskich, które tym samym stały się symbolem patriotycznej tradycji.

Tradycyjne rogale świętomarcińskie

Rogale świętomarcińskie to drożdżowe ciastka w kształcie podkowy. Nadziewane są masą z orzechów, biszkoptów, białego maku i kandyzowanych owoców. Przyozdobione cukrową pomadą oraz rozkruszonymi orzechami. Tradycja głosi, że kształt tego wyjątkowego przysmaku odzwierciedla podkowę zgubioną przez konia świętego Marcina.

Jedzenie rogali podczas uroczystości świętego Marcina ma z pewnością długą tradycję. Pierwsza natomiast udokumentowana informacja o rogalach świętomarcińskich pochodzi 1860 r. Była nią wzmianka zamieszczona w jednej z poznańskich cukierni, która reklamowała rogale.

W ostatnich latach tradycja spożywania w Święto Niepodległości rogali świętomarcińskich rozprzestrzeniła się na cały kraj. Ciastka stały się tak popularne, że pojawiły się także inne rogale, przypominające te oryginalne. W związku z tym powołano Kapitułę Poznańskiego Tradycyjnego Rogala Świętomarcińskiego. Instytucja ta nadaje certyfikaty jakości cukierniom, chcącym produkować te tradycyjne przysmaki. Warto nadmienić, że rogal świętomarciński został wpisany do rejestru chronionych nazw Unii Europejskiej.

Święty Marin a gęsina

Jak wspomnieliśmy, święty Marcin łączony jest z wizerunkiem gęsi. Według tradycji miały one zdradzić miejsce ukrycia mężczyzny, kiedy jako pustelnik został powołany na urząd biskupa. Nie chciał on jednak przyjąć tego zaszczytu, bo preferował życie samotnika. Ostatecznie jednak zdecydował się objąć biskupstwo w Tours. Posługę biskupią św. Marcin sprawował przez okres 25 lat. Na pamiątkę tej sytuacji w niektórych herbach z wizerunkiem Świętego, opodal mężczyzny pojawiają się właśnie gęsi (jest tak m.in. w herbie polskiej gminy Drużbice czy czeskiego Frenštát pod Radhoštěm).

Jednym ze świątecznych zwyczajów związanych z 11 listopada jest z kolei przyrządzanie różnych potraw z gęsiny. Na tej samej zasadzie jak w Stanach Zjednoczonych podczas Święta Dziękczynienia spożywa się indyki, my podczas Święta Niepodległości przygotowujemy gęsinę. Spożycie gęsi w ostatnim czasie regularnie wzrasta w naszym kraju. Dobrze się składa, bo akurat w okresie listopada i grudnia gęsina jest najsmaczniejsza, a podana na porcelanowej zastawie obiadowej nadaje daniu świątecznego charakteru.

Zwyczaj przygotowywania gęsiny w dniu Świętego Marcina jest od dawna kultywowany i związany jest z nadchodzącym czasem adwentu. Wedle staropolskiej tradycji w ostatnim dniu przed adwentem organizowano wystawne przyjęcia. Uroczystość św. Marcina rozpoczyna tzw. ostatki adwentowe, kiedy to gęsina pod różną postacią królowała na stołach.

Gęsina – królewskie mięso

Gęsina ma znacznie lepsze właściwości odżywcze od mięsa kurczaka. Można zdecydowanie powiedzieć, że należy do najzdrowszego dla naszych organizmów drobiu. Mimo dużej zawartości tłuszczu, mięso gęsi ma bardzo dobre proporcje nasyconych i nienasyconych kwasów tłuszczowych.  Dla naszego zdrowia bardzo korzystna jest też wysoka zawartość białka w gęsinie. Podczas pieczenia gęsi możemy otrzymać też wysokiej jakości smalec, który, z uwagi na niską temperaturę topienia, jest lepiej przyswajalny dla naszego organizmu. Witaminy A i E oraz z grupy B, a także żelazo, magnez, potas, cynk czy fosfor to także wartościowe mikro- i makroelementy znajdujące się w gęsinie.

Tradycyjne dania z gęsi

Gęś z jabłkami to jedno z tradycyjnych, mających szerokie grono zwolenników, dań, spożywanych podczas Święta Niepodległości. Z racji tego, że gęsi to stosunkowo duże ptaki, proces pieczenia mięsa powinien odbywać się we właściwych warunkach. Idealna do pieczenia gęsi może okazać się blacha z krawędziami, które będą zatrzymywać wytapiany tłuszcz.  Poza tym gęsinę możemy podawać na wiele innych sposobów, np. jako:

  • gęsie udka w połączeniu z czerwoną kapustą (danie śląskie)
  • pierś gęsi pieczona z miodem, cytryną i tymiankiem
  • wątróbka w czerwonym winie
  • zupa z gęsich podrobów
  • gęsie pipki, czyli faszerowana podrobami i kaszą gęsia szyja

Poza jabłkami do faszerowania świetnie nadadzą się suszone śliwki, żurawina, a także grzyby czy cytrusy.

Jak się okazało. historia powiązała Dzień Niepodległości naszego kraju ze świętym Marcinem. Dzięki temu możemy cieszyć się z powrotu Polski na mapę Europy, jednocześnie nie zapominając o chrześcijańskich korzeniach naszego kraju.

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Please enter your comment!
Please enter your name here